واحد بازرسی ، درحکم چشم و گوش سازمان تامین اجتماعی عمل نموده و کلیه اطلاعات و آگاه های لازم را برای حفظ حقوق بیمه شدگان و مطالبات سازمان جمع آوری می نماید . این بازرسان در جایگاه ضابط قضائی انجام وظیفه می کنند و لذا گزارشی که پس از بازدید از محل کارگاه ، تهیه می کنند ، نسبت به اظهارات کارفرما اولویت دارد . منظور از اظهارت کارفرما موارد زیر است :
- شماره بیمه و اطلاعات هویتی کارگران مشغول به کار در کارگاه
- حقوق و مزایای کارگران
- تاریخ شروع به کار کارگران
- تاریخ ترک کار کارگران
- انعکاس عدم کارکرد کارگران خانم در مرخصی زایمان
- انعکاس عدم کارکرد کارگران در مرخصی استعلاجی
در هنگام مراجعه بازرس به کارگاه ، کارفرما باید که کلیه تغییرات لیست بیمه را که حد فاصل بازرسی قبلی تا بازرسی فعلی در ایجاد شده ، به اطلاع بازرس برساند ، تا در گزارش ثبت و در سیستم سازمان منعکس شود . چنانچه کارفرما ، هر یک از تغیرات فوق الذکر را به اطلاع بازرس نرساند و گزارش بازرسی به صورتی تنظیم شود که آن تغییر یا تغییرات در آن منعکس نشده باشد . پس از ثبت گزارش بازرسی در سیستم و مقایسه آن با اظهارات کارفرما ، در صورت وجود مغایرت بین اطلاعات این دو منبع ، از آنجا که اولویت با گزارش بازرسی است ، کلیه اظهارات کارفرما بی اثر تلقی شده و سبب ایجاد بدهی ناشی از مغایرت بازرسی برای کارفرما خواهد شد .
شایع ترین نوع مغایرت بازرسی به دلیل مغایرت تاریخ شروع بکار یا پایان کار ، کارگران با گزارش بازرس ایجاد می شود . به اینصورت که به طورمثال کارفرما تاریخ ترک کار کارگر را 01/01/1394 اعلام نموده، اما در بازرسی که در مورخ 20/02/1394 صورت گرفته ، به دلیل عدم اعلام ترک کار کارگر مذکور ، گزارش بازرسی طوری تنظیم شده که دلالت بر حضور آن کارگر دارد . این به مفهوم بی اثر شدن ترک کار اعلامی کارفرما تلقی شده و از نظر سیستم سازمان این کارگر هنوز در کارگاه مشغول به کار است و کارفرما برای او حق بیمه پرداخت نمی کند . در این حالت سیتم تامین اجتماعی در گردش حساب صورت گرفته از حساب کارگاه ، بدهی برآوردی را اعلام می کند . کارفرما درمرحله اول و دوم می تواند با اخذ نوبت از هیات های بدوی و تجدید نظر با ارائه مستندات ، نسبت به رفع این بدهی اقدام نماید .لازم به ذکر است که در اکثریت خیلی بالائی از موارد ، این بدهی ها با رد مدارک از سوی هیات ها به قطعی تبدیل و وصول می شوند .